Navigator
Facebook
Search
Ads & Recent Photos
Recent Images
Random images
Welcome To Roj Bash Kurdistan 

Standard Kirina Kurdî

Practice speaking Kurdish here, Don't be shy , Mijar û tewer bi Kurdî

Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Emanoelkurdistani » Mon Sep 15, 2008 10:17 pm

Standard Kirina Kurdî

Li vê gelale (proje) de emê ser standard kirina zimanê Kurdî bixebitin. Jibo gihiştina bi vê armanc em dêvê ber ji her tiştek zaravayên Kurdî dabeş bikin. Ji dîmena zimanzanî ve gelê Kurd bi 3 zimanan diaxivin ku navên wan yên navçekî (mehellî) ev in:

1.Kurdî, Kirtî, Kirdî, Kurmancî, Kurmançî, Kurmanckî, Kirmanckî, Êzidîkî, Behdînanî, Şikakî, Soranî, Goranî, Kelhûrî, Lekî, Kirmanjî, Kirmajî (girtûperê/derdorê 35,000,000 axêveran ji 40,000,000 Kurd).

2.Kurdî, Hewramî, Horamanî, Hûramî, Kakeyî, Bacelanî, Şebekî, Yarisanî, Sîwendî (nêzî 2,000,000 axêveran ji 40,000,000 Kurd).

3. Kirdkî, Zaza, Kirmanckî, Dimbilî, Donbelî, Dimilî, Zazakî, Gînî, Zonê Ma (girtûperê 2,000,000 axêveran ji 40,000,000 Kurd)


Hengavan

Duma nas kirina zimanên Kurdan em dêvê van zimanan standard bikin. Jibo standard kirin jî dêvê zaravayan û devokên van bên nas kirin:

1. Zimanê yekem ji 3 zaravayên serekî çê bûye: zaravayê Bakûrîn, zaravayê Navîn û zaravaya Başûrîn. Gelê, bi giştî, bi zaravayê yekim dibêjin “Kurmancî”. Lê li başûrê welat ji vî re “Badînî” yan jî “Behdînanî” tê gotin. Li rojhelat dibêjin “Şikakî”, carina jî “Kirmancî”. Wesa ku hûn jî dibînin “Kurmancî” baştirîn nav jibo bi nav kirina vî zaravaye.
Bi zaravayê duyem, bi giştî, dibêjin “Soranî”.
Zaravayê sêyem ku navên corancorên wî heye: “Goranî”, “Kelhûrî”, “Lekî”, “Kirmanjî”, “Kirmajî”. “Goran”, “Kelhûr” û “Lek” navê hindek hozên başûrê Kurdistanê ne û gel bi hêsanî van navan jibo bi nav kirina zaravayê xwe nipejirin. Lê navê “Kirmaj” yan jî “Kirmanj” navekî giştî ye û bi hêsanî tê pejirandin. Wesa ku hevalekî min ji bajarê Kirmaşanê demek ku ji der bare zaravayên başûrê Kurdistanê qise dikir, got: “Kelhûrî, Goranî, Îlamî, Lekî, Feylî, … ku bi giştî ji wan re dibêjin Kirmanjî!”. Hingê “Kirmanjî” wûşeyê herî baş jibo bi nav kirina zaravayê başûr e.
Paş de jî em dêvê navê giştî yê vî ziman hilbijirin. Çimku axêverên du zimanên din jî ji zimanê xwe re “Kurdî” dibêjin hingê nibe ku em navê “Kurdî” tenê jibo nas kirina yek ji 3 zimanên Kurdan bi kar bînin. Gelê li bakûr dibêjin “Kurmancî”, li navend dibêjin “Soranî” yan “Kirmancî” (jibo nimûne Kurdên bajarê Sineyê bi devokê gelê navçeyê Mukrîyanê dibêjin “Kirmancî”), li başûr jî dibêjin “Kirmanjî”. Ji dîmena min wûşeyê “Kirmanc” baştirîn nav e jibo bi nav kirina vî ziman bi giştî. Wate em dikarin bêjin “Zimanê Kirmancî” ku zaravayên vî ev in: “Kirmancîya Bakûr” yan “Kurmancî”, “Kirmancîya Navîn” yan “Soranî”, û “Kirmancîya Başûr” yan “Kirmanjî”.


2. Zimanê dûyem ku li gorê zimanzanên Ewropî bi navê “Goranî” jî nas dibe gelek zaravayan li naveroka wî da cih dibin. “Hewramî”, “Kakeyî”, “Bacelanî”, “Şebekî”, “Sîwendî” zaravayên serekî ne. Gerçî pirr rast nîye lêbelê em dikarin vî ziman bi “Goranî” nav bikin.

3. Zimanê sêyem jî bi giştî ji 3 zaravayan çê bûye: zaravayê Bakûrîn, zaravayê Navîn, zaravayê Başûrîn. Navên serekî yên vî ziman: “Kirmanckî”, “Zazakî”, “Dimilî”, “Dimbilî”, “Dimilkî”, “Zonê Ma”, “Gînî”, û “Kirdkî”. Bêcge (xeynî) ji navê “Zazakî”, navên din navçekî (mehellî) ne û belkî gel wan nipejire. Lêbelê navê “Zaza” jî ji xwe re naveke xirab e. Ji dîmena zimannasan navê “Zaza” ji zimanê Ermenî hatîye bi wateya “lal” û “bêziman”. Her wesa vî nav, “Zaza”, nave hozek (eşîretek) e. Hingê navên “Dimbil”, “Gînî”, “Kirdkî” û “Kirmanckî” dimînin. “Kirdkî” heman “Kurdî” ye û wesa ku me pêştir got em nikarin vî nave tenê jibo yek ji sê zimanên Kurdan bi kar bînin. “Dimbil”, “Dimil”, yan “Donbel” jî navê hozeke (êşîreteke) mezin e û belkî hozên din vî nav bi hêsanî nepijêrin. Navê “Gînî” jî navekî hozkî ye. Tenya navek ku paş dimîne navê “Kirmanckî” ye. Heger em ji ayînperwerî û navçeperwerî biborin, “Kirmanckî” wûşeyê herî baş jibo bi nav kirina vî ziman, ango zimanê sêyem, e. Vê gavê em dikarin zaravayên vî zimanê wesa dabeş bikin: “Kirmanckîya Bakûrîn”, “Kirmanckîya Navîn”, “Kirmanckîya Başûrîn”.



Zimanê Kurdî

Zimanên “Kirmanckî” û “Goranî” bi hevre gelek nêzî ne û em dikarin zimanên Kurdan bi du girohên serekî dabeş bikin: 1.Kirmancî (birîtî ji zaravayên Kurmancî, Soranî, Kirmanjî ku girtûperê 90% Kurdan bi vî diaxivin) 2.Pehlewanîkî (birîtî ji zimanên Goranî û Kirmanckî ku nêzî 10% Kurdan bi van diaxivin). Kirmancî û Pehlewanîkî bi hevre koma “Zimanên Kurdî” (bi Înglîzî “Kurdic Languages”) çê dikin:


Zimanên Kurdî: A. Kirmancî B. Pehlewanîkî

Kirmancî: 1. Kirmancîya Bakûrîn (Kurmancî), Kirmancîya Navîn (Soranî), Kirmancîya Başûrîn (Kirmanjî)

Pehlewanîkî: A. Goranî B. Kirmanckî

Goranî: 1. Hewramî 2. Bacelanî 3. Şebekî 4. Kakeyî 5. Sîwendî

Kirmanckî: 1. Kirmanckîya Bakûrîn 2. Kirmanckîya Navîn 3. Kirmanckîya Başûrîn.


Hebûna Zimanên Standard: Hebûna Zimenekî Hevbeş

Niha em dizanin ku çend zimanên Kurdî hene û zaravayên wan yên serekî kîjin. Jibo hebûna zimanekî hevbeş, em dêvê van zimanan (Kirmancî, Goranî, û Kirmanckî) standard bikin. Jibo standard kirina van ber ji her tişt dêvê zaravayan bên standard kirin. Duma standard kirna zaravayan em zimanan standard dikin. Duma standard bûna Kirmancî, Goranî, û Kirmanckî em dikanin zimanekî “hevbeş” çê bikin. Wî “zimanê hevbeş” dikane wesa “Zimanê Kurdî” bê bi nav kirin.


Fermên (Şêweyên) Standard Kirin
(Deh Fermanan!)

1. Heta dibe dêvê hemî wûşeyên derekî yan ne-Kurdî (bi taybet wûşeyên Tirkî, Erebî, û Farsî < çimku wûşeyên derekî yên nav zimanê me zêdetir ji van zimanan ve hatîye girtin) bên pakij kirin û wûşeyên bineretal (orîjînal) yên Kurdî bironin cihê wan. Li pênav pakij kirina van wûşeyan em nibe bi giştî bûna wûşeyên Kurdî binîrin. Jibo nimûne “welat” wûşeyekî Erebî (~wîlayet) ye ku em dikarin bêjin li hemî navçeyên Kurdistanê û li hemî zimanan û zaravayên Kurdan de tê bi kar anîn. Lêbelê li hindek devokên Soranî de wûşeyê “dewal” jî heye kû wûşeyekî Kurdî yê pakij e. Li zimanê Medan û Evestayî de jî ji “welat” re digotin “dehûye”. Em dêvê wûşeyê “dewal” bi kar bînin û qet bed û xirab nîye heger vî wûşe tenê li hindek navçeyan de tê bi kar anîn û wûşeyekî giştî nîye çimku vî tenê wûşeyê Kurdî yê pakij e ku hê jî parastîye.
2. Bineretê (eslê) her wûşe dêvê dîyar bibe vêga em dikanin wişeyê bineretal (orîjînal) hilbijêrin. Jibo nimûne li Kirmancîya Bakûr (Kurmancî) de dibêjin “kanî”, “kenî”, “kehnî”; li Kirmancîya Navîn (Soranî) de dibêjin “kanî”; li Kirmancîya Başûr de dibêjin “kanî”, “kenî”. Ti guman nîne ku “kanî”, “kehnî” û “kanî” wuşeyên pakij yên Kurdî ne. Lê kîj bineretal (orîjînal) e? Li zimanên Îranî yên Navîn (Partî û Pehlewî) “xan” tomar kirîye. Lê li Avestayî de ev wûşe bi kirpeyê (şîklê) “kihenî” hatîye tomar kirin. Pirr baş e, wesa ku hûn dibînin “kenî” ji wan din pakijtir e.
3. Heger wûşeyekî pakij yê Kurdî li pirr navçeyên Kurdistanê bi yek cor bê axaftin lê tenê li yek navçe corekî din yê pakijtir bibe, em wûşeyê ku hemî bi giştî wî bi kar dînin hildibijêrin. Jibo nimûne li Kirmancîya Bakûr de dibêjin “çav”, “çehv”, “çev”; li Kirmancîya Navîn de dibêjin “çaw”; li Kirmancîya Başûr de dibêjin “çew”. Wûşeyê “çev/w” ji wan din pakijtir e (çimku bineretê vî wûşe “çeşm-“ e ku li Kirmancî de “-ş-“ dikeve û “-m” jî dibe “-v/w”). Lêbelê hindek ji Kurdên Feylî dibêjin “çem”. Wesa ku hûn dibînin “çem” ji “çev/w” pakijtir e lê em “çev/w” hildibijêrin çimku Kurdên Kirmancîaxêv bi pirranî “-v/w” bi kar dînin û her wesa kesek jî nikare bêje gûhartina “-m” bi “-v/w” tiştekî ne-Kurdî ye ku jibo nimûne ji zimanên Îranî yên din hatîye Kurdî.
4. Em dêvê bi pirsgirika hilbijartina wûşeyan ji dîmena nêzîkahî bi zimanên din yên Hînd-Ewropî jî binêrîn.
5. Heta dibe dêvê wûşeyên wam girtî (qerz girtî) ji zimanên Îranî yên din bên cêbicê kirin ligel wûşeyên pakij yên Kurdî. Jibo nimûne li Kirmancîya Bakûr dibêjin “derya”, “behr”, “denîz”, “zirye”; li Kirmancîya Navîn dibêjin “zirê”, “zê”, “derya”, “dengiz”; li Kirmancîya Başûr jî dibêjin “derya”, “delya”, “zirê”. Pirr di Pirr dîyar e ku “behr”, “denîz” û “dingiz” wûşeyên Erebî û Tirkî ne. Niha dimînin “derya”, “delya”, “zirê”, “zê”, û “zirye”. Be dax û gazî ve medîya yên Kurdî bi pirranî wûşeyê “derya” bi kar dînin. Belkî wan difikirin ku “derya” wûşeyekî pakijtir ji “dengiz” û “behr” e, û der barê “zirye” yan “zirê” jî tenê xwedê dizane van wûşeyan ji kû ve hatine! Bi rastî ku gelekî dax û şermezarî ye ku em jibo xwe wûşeyên pakij yên Kurdî mîna “zirye” û “zirê” wawîk (qedexe) bikin û wûşeyekî Farsî mîna “derya” bi kar bînin. Heger em bi ziman û zarê xwe hêjahî û biha nedin û wûşeyên derekî têde bi kar bînin çawa dikarin ji kesên re ku dibêjin “Kurdî ziman nîye, zaravayekî Farsî ye ku têkilê Erebî û Tirkî bûye” hereşe bikin?! Werin ji mijara xwe dur nebin, “zirye” û “zirê” wûşeyên pakij yên Kurdî ne: Evestayî “zirîye-“. Li nîvîsarên bi Partî jî “zirah” hatîye tomarên kirin. Lê li Farsîya Kevnar û Farsîyan Novar de “z” ya kevnar digûhere bi “d”. Li Farsîya Kevnar de “ed-“ lê li Kurdî de “ez” û Farsîya Novar de dibêjin “danêstan” lê em li Kurdî de dibêjin “zanîn”, “zanist”. Her wesa Farsan dibêjin “derya” û Kurdan dibêjin “zirye”!
6. Heger em nikarî hemperê (cognate) Kurdî yê wûşeyekî derekî peyda bikin lê li zimanên din yên Kurdî de hemperê wî wûşe heye em dêvê ji wî zimanê Kurdî wam (qerz) bigirin. Heger dêvê wûşeyekî derekî (wam girtî) li zimanê me de bibe, baştir e ji zimanekî Kurdî bê wam (qerz) girtin. Jibo nimûne li Kirmancî de dibêjin “wane” yan “ders”. Pirr dîyar e ku “ders” wam-wûşe (wûşeyekî derekî-wam girtî) yê Erebî ye. Her wesa “wane” jî wam-wûşe ye lêbelê ji zimanê Goranî (bi taybet Hewramî) wam girtîye. Em dikarin vî wûşe bipejirin çimku hem çê kirina wûşeyekî nû hemperê “ders”ê Erebî û “lesson”ê Înglîzî hindek dijwar e hem jî em aniha vî wûşe bi kar dînin û vî ji zimanekî Kurdî hatîye wam girtin.
7. Em dêvê çavdêrîya wûşeyên Kurdî yên kevnar jî bikin. Jibo nimûne li nivîsareke ayînî ya Feleyan (heger şaş nebêjim yê 500 salan berê niha) beşek jî bi Kurdî heye (gelek balkêş e ku di nav nivîsar de nivîsîye ku ev beş bi zimanê “Medan” e!). Li vî beş de ku bi Kirmancîya Bakûr hatîye nivîsandin wûşeyê “vêmerg” tomar kirîye. “Vêmerg” ango (ye’nî) “bêmerg”, “kesê/a her demê tê bijî”. Xala (nûkteya) balkêş ew e kû li nivîsarên Evestayî de jî “vê-“ hatîye tomar kirin lêbelê li zimanên Îranî (hetan zimanên Îranî yên Navîn mîna Partî û Pehlewî) de bi pirranî “bê-“ yan “bî-“ dîyar dibe. Dirûst e ku îroj hîç Kurdek “vê-“ bi kar nîne û hemi dibêjin “bê-“ lêbelê em dikarin bi “vê-“ mîna gencîneyek pakijtir û kevanr binîrin û geh geh vî bi kar bînin.
8. Belkî çend wûşeyên me bû ku hemi wan pakij bûn û bineretalîtî (orîjînalî) ya wan jî beranber bû, vêga em hemî wan hildibijêrin û li demê bi kar anîn de jî em dikarin binîrin ku kîj wûşe zêdetir axêverên xwe heye. Jibo nimûne li Kirmancîya Bakûr de dibêjin “anîn”, “hanîn”, “înan”; li Kirmancîya Navîn de dibêjin “hênan”, “hawirdin”; li Kirmancîya Başûr de jî dibêjin “awirdin”. “Anîn”, “hanîn”, “înan”, û “hênan” ji yek bineret (esl) in û wûşeyê herî pakij jî “anîn” e çimku van wûşeyan ji zimanê Partî wam-girtîne (li Partî de “an-“, Pehlewî “anîden”). “Hawirdin” û “awirdin” jî ji yek bineret (esl) in û “awirdin” bineretaltir (orîjînaltir) e: Evestayî “e-biride-“, Pehlewî “awûrden”. Wesa ku hûn dibînin ti cîyawazî li nav de nîye û her du wûşeyan (hem “anîn” hem jî “awirdin”) bineretal (orîjînal) in. Niha her du wûşeyan dikarin bên bi kar awirdin (anîn).
9. Em dêvê radeyan bi kar bînin (bêrin) ango (ye’nî) ji xwe re bêjin em kijan tiştan bêtir/zêdetir dixwazin. Jibo nimûne wesa ku dizanin zimanên Kurdî zimanên Hînd-Ewropî bû lê duma hatina Hînd-Îranîyan gelekî binemayên (elementên) Hînd-Îranî ketine nav Kurdî wesa ku îroj zimanên Kurdan wesa beşek ji zimanên Îranî tên nas kirin. Lêbelê hê jî hindek şonpêyên zimanên ber-Aryani mîna zimanên “Anatolîyayî”yê le hindek zaravayên Kurdî de mane. Jibo nimûne li Kirmancîya Navîn (Soranî) û Kirmancîya Başûrîn (Kirmanjî) de dibêjin “qul” ango (ye’nî) “pê”. Bineretê (eslê) vî wûşe yek ji zimanên Anatolîyayî ye: “kul*”. Hindek wûşeyên bineretal (orîjînal) yên din jî hene ku bineretê (eslê) Îranî ji wan re çine û dikarin ji zimanên kevnar yên Anatolîyayê bibin. Qet ji bir nekin ku wan wûşeyan nasnameya mene û pajo (sabît, îsbat) dikin ku bapîr û bavkalên me be ji hatina gelên Îranî jî li vî derê de dijîn.
10. Û fermana me ya dawî: em girtûperê (derdorê) 40,000,000 ne. Demê tû ji bajarekî Kurdan diçî bajarekî din dibînî zar û zimanê wan tê cîyawazî (ferq) kirin. Gelek cîyawazîyan û dugonî (îxtîlaf) ketîye nav me. Niha ez, xortek ji bajarê Sine, dixwazim dest bi xebateke nû bikim dakû em bileztir û zûtir bi hêvîya sed saleya Kurdan “hebûna zimanekî standard û hevbeş” bigehin. Daxwaza min j we-werin germtir biaxivin: ey birayê hêja, ey xwîşka birêz, ey rewşinbîr, dilsoz, ey mamesta, ey bawo, ey dayê, daxwaza min je te ew e ku werin dest nav destê hev binin û zimanê xwe pêş bixin. Zaravayê minê dayikî “Soranî” ye, zarava yan zimanê we her tiştek heye be, werin “zimanên standardên me bibe”, werin “zimanê hevbeşê me bibe”. Fermana dehem ev e: armanca te jibo standard kirina zimanê Kurdî her tiştek heye lê qet ji bîr neke ku “heger jibo armanceke mezin dixebitî dêvê mezin bibînî, mezin hizir bikey (bifikirî)”. Em bi nêrînên navçekî, hozkî, yan bajarî nikarin bi armancên mezin bigihin.

Xwedê Ligel We Be!
But when the prayer is over then disperse abroad in the land and seek the grace of God, and remember God much, that you may be successful.
User avatar
Emanoelkurdistani
Shermin
Shermin
 
Posts: 288
Joined: Fri Feb 09, 2007 7:37 am
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 1 time
Nationality: Kurd

Standard Kirina Kurdî

Sponsor

Sponsor
 

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Thu Sep 18, 2008 5:14 pm

i had also a similiar idea, we have research sources like avesta, pehlevi, parthian etc. and take the most original words for the standard.

like: kurmanci: bêj
zazaki: vaj
kelhuri: wij

avesta: vach, parthian: vajh

so zazaki + kurmanci + kelhuri mix:

-vêj-

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Thu Sep 18, 2008 5:37 pm

i see, that you ignored the zazaki and hawrami words while you calculate them to kurdish.

as example, the kelhuri word for "eye" "chew" comes directly from hewrami "chem".

so "chem" is the most old word for "eye".

but the problem is:

if you change the vocals, then the kurmanj don't can understand anything.

the vocals should be everytime from kurmanji or sorani.

as i made in my example with -bêj-.

so if you also calculate hewrami and zazaki to kurdish, then you can make a mix:

kurmanci: chav + hewrami / zazaki: chem / chim =

cham

but i don't think that somebody will accept such language.

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Thu Sep 18, 2008 6:08 pm

and you ignored also,

that "dil" in kurmanci is a loanword from middle persian.

the right kurmanci word were: zil
as in hewrami: zil, zazaki: zerrî, from avesta: zerd-
but old persian: derd-

also many linguists wrote, that the pure kurdish word were "zil" oer "zird".

zil is the best compromise for a standard kurdish without southwest-iranian influence. because of this southwest-iranian influence, linguists calculate the kurmanji group as a mix between persian and median, see here:

http://www.zazaki.de/deutsch/gippert-st ... cklung.jpg

and also the number "deh" for "ten" is again from southwest-iranian (according to linguists).

the "des" in zazaki is the pure northwestiranian word.

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Emanoelkurdistani » Thu Sep 18, 2008 6:13 pm

Johny Bravo wrote:i see, that you ignored the zazaki and hawrami words while you calculate them to kurdish.

as example, the kelhuri word for "eye" "chew" comes directly from hewrami "chem".

so "chem" is the most old word for "eye".

but the problem is:

if you change the vocals, then the kurmanj don't can understand anything.

the vocals should be everytime from kurmanji or sorani.

as i made in my example with -bêj-.

so if you also calculate hewrami and zazaki to kurdish, then you can make a mix:

kurmanci: chav + hewrami / zazaki: chem / chim =

cham

but i don't think that somebody will accept such language.


Well, sorry body it was my bad way of explaining. This is my suggestion: fisrt standardizing sub-dialects of Kurmanci, Hewrami and Kirmancki (Zazaki). Then standradizing Kurmanci, Hewrami, Kirmancki as three Kurdish langauges. After all we can mix these three languages (Kurmanci, Hewrami and Kirmancki) and get a "unified language" (zimane yekgirti, zuwano yewgirte, zuwane yewgirewte). When I was discussing "chev", "chew", etc. I was standardizing "Kurmanci" langauge. Since most of Kurmanci speakers say "chev"/"chav" (northern), "chaw" (central), and "chew" (southern), so we cant trust to some sub-dialects that still have presereved original "chem". Because the change of "m" into "v/w" is nt a non-Kurdish development so we can respect to the majority.
But you are right, in case creating a unified language so we have: (standard) Kurmanci "chew/v", Hewrami "chem"/"cham", Kirmancki (zazaki) "chem"/"chim". Therefore indeed "chem" is the best choise for a "Unified Kurdish Language". :)
But when the prayer is over then disperse abroad in the land and seek the grace of God, and remember God much, that you may be successful.
User avatar
Emanoelkurdistani
Shermin
Shermin
 
Posts: 288
Joined: Fri Feb 09, 2007 7:37 am
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 1 time
Nationality: Kurd

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Thu Sep 18, 2008 6:16 pm

@Emanoel

I understand.

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Emanoelkurdistani » Thu Sep 18, 2008 6:18 pm

Johny Bravo wrote:i had also a similiar idea, we have research sources like avesta, pehlevi, parthian etc. and take the most original words for the standard.

like: kurmanci: bêj
zazaki: vaj
kelhuri: wij

avesta: vach, parthian: vajh

so zazaki + kurmanci + kelhuri mix:

-vêj-


Yes its a nice idea. I have a question: can u draw me a dialecto-map of Kirmancki (Zazaki)? for example in this way:

northern: a, b, c, d
central: a2, b2,
southern: a3, b3

I wanted such table for these variaties: ra- a- (rakerden, akerden); varan, varon, varun (change of "a" into "o" or "u").
But when the prayer is over then disperse abroad in the land and seek the grace of God, and remember God much, that you may be successful.
User avatar
Emanoelkurdistani
Shermin
Shermin
 
Posts: 288
Joined: Fri Feb 09, 2007 7:37 am
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 1 time
Nationality: Kurd

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Thu Sep 18, 2008 6:20 pm

and what is then, if we make a choose for "to do" in unified kurdish:

sorani: kirdin
kurmanci: kirin
zazaki: kerden
hewrami: kerdey

as you know is "kerd-" the most old verb, ker + d = past time marker. from avesta: ker-, pahlavi: ker +t (kerten) etc.

if we take as example "kerden", then north kurmanci speakers dont can understand this.

therefor my idea is:

- vocals from kurmanji and sorani
- old consontants from hawrami, zazaki, kelhuri

so:

"kirdin" were the best compromise.

so, also the most kurmanj do use "chav" with "a", therefore i think,

we should take the vocals of the majority and make the variant "cham" to standard.

grammer + basis + voalcals = kurmanji + sorani
old consonants = zazaki, hawarmi, kelhuri etc.

Yes its a nice idea. I have a question: can u draw me a dialecto-map of Kirmancki (Zazaki)? for example in this way:

northern: a, b, c, d
central: a2, b2,
southern: a3, b3

I wanted such table for these variaties: ra- a- (rakerden, akerden); varan, varon, varun (change of "a" into "o" or "u").


ok, i will make it at the weekend.

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Emanoelkurdistani » Thu Sep 18, 2008 6:25 pm

Johny Bravo wrote:and you ignored also,

that "dil" in kurmanci is a loanword from middle persian.

the right kurmanci word were: zil
as in hewrami: zil, zazaki: zerrî, from avesta: zerd-
but old persian: derd-

also many linguists wrote, that the pure kurdish word were "zil" oer "zird".

zil is the best compromise for a standard kurdish without southwest-iranian influence. because of this southwest-iranian influence, linguists calculate the kurmanji group as a mix between persian and median, see here:

http://www.zazaki.de/deutsch/gippert-st ... cklung.jpg

and also the number "deh" for "ten" is again from southwest-iranian (according to linguists).

the "des" in zazaki is the pure northwestiranian word.


About "zil" or "zird", we say "zil" in central Kumanci too but I just doubt if it is a borrowing from Hewrami or not? I eventually found "zirg" or "zerg" varieties which are closer to the original form of Avestan "ziride-". (as u know "d" in Kurmanci, Hewrami and Kirmancki sometimes changes into "g". For example southern Kirmancki "adrigan" and "hingistan" are derived from "adirdan" and "hinistan"). But for a common Kurdish word u may be right about standardizing "zil".

I have heard of "des" in archaic Hewrami poems too. Thank God it still extists in Kirmancki. You are right it's the most original ever!
But when the prayer is over then disperse abroad in the land and seek the grace of God, and remember God much, that you may be successful.
User avatar
Emanoelkurdistani
Shermin
Shermin
 
Posts: 288
Joined: Fri Feb 09, 2007 7:37 am
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 1 time
Nationality: Kurd

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Emanoelkurdistani » Thu Sep 18, 2008 6:31 pm

Johny Bravo wrote:and what is then, if we make a choose for "to do" in unified kurdish:

sorani: kirdin
kurmanci: kirin
zazaki: kerden
hewrami: kerdey

as you know is "kerd-" the most old verb, ker + d = past time marker. from avesta: ker-, pahlavi: ker +t (kerten) etc.

if we take as example "kerden", then north kurmanci speakers dont can understand this.

therefor my idea is:

- vocals from kurmanji and sorani
- old consontants from hawrami, zazaki, kelhuri

so:

"kirdin" were the best compromise.

so, also the most kurmanj do use "chav" with "a", therefore i think,

we should take the vocals of the majority and make the variant "cham" to standard.

grammer + basis + voalcals = kurmanji + sorani
old consonants = zazaki, hawarmi, kelhuri etc.

Yes its a nice idea. I have a question: can u draw me a dialecto-map of Kirmancki (Zazaki)? for example in this way:

northern: a, b, c, d
central: a2, b2,
southern: a3, b3

I wanted such table for these variaties: ra- a- (rakerden, akerden); varan, varon, varun (change of "a" into "o" or "u").


ok, i will make it at the weekend.


Well I should say that the oldest form is Avestan "kirite-" and it's present root is "ker-". In all Kurmanci dialects (Northern, Central, Souther) we have "kird-" (the northern one sometimes drops "d" > "kir-") and it's present form "ke-". In Hewrami and Kirmancki (Zazaki) (as Persian and other Iranian languages) the old "kirite-" is changed into "kerd-", but the present root has been remained original in Hewrami: "ker-". Therefore maybe we use this for a original Kurdish:

"kirdin", present root "ker-".

In Kakai, Shabak and some other Hewrami variaties it's "cham", still i'm not sure if "cham" or "chem"!

Thanks bro, it will be great.
But when the prayer is over then disperse abroad in the land and seek the grace of God, and remember God much, that you may be successful.
User avatar
Emanoelkurdistani
Shermin
Shermin
 
Posts: 288
Joined: Fri Feb 09, 2007 7:37 am
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 1 time
Nationality: Kurd

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Thu Sep 18, 2008 6:40 pm

1. We must take Kurmanji and Sorani as basis-language for unified kurdish

2. We must clean this taken language from persian, arabian, turkish, aramean influence

3. then this languages should take also the old consonants,

but this is very important:

we dont should change the structure or vocals of the words.

as example,

if we take "m" from zazaki "name" (avesta: namen),

then "nav" should be change only in "nam",

the structure and vocals should be remain, that also kurmanji speakers can understand this.

or if we take vêj instead of bêj, then with ê.

because "vaj" dont can understand a kurmanj, while "vaj" is older.

the same is with "zil":

the "R" in zazaki "zerrî" is older, but

we took "zil" because of the kurmanji-structure in "dil".

the same is with this example:

sorani: sard
kurmanji: sar
zazaki: serd
avesta: serēte

unified kurdish: sard

because if we change this to "serd", nobody of the northern kurmanj can understand this.

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Thu Sep 18, 2008 6:45 pm

Well I should say that the oldest form is Avestan "kirite-" and it's present root is "ker-". In all Kurmanci dialects (Northern, Central, Souther) we have "kird-" (the northern one sometimes drops "d" > "kir-") and it's present form "ke-". In Hewrami and Kirmancki (Zazaki) (as Persian and other Iranian languages) the old "kirite-" is changed into "kerd-", but the present root has been remained original in Hewrami: "ker-". Therefore maybe we use this for a original Kurdish:

"kirdin", present root "ker-".


but "ker" for the presense don't know the kurmanj and sorans, also zazas use only "ke"- like sorans as steme for the presense indicative.

and what you think about the presense system?

my idea is this:

kurmanji: ez dikim
sorani: min dekem
south sorani: min ekem
zazaki: ez kenan
herwami: min mekeru
kelhuri: min kem

unified kurdish:

ez kem

(parthian: ez kerem)

kurmanji, zazaki, sorani, kelhuri etc. lost this "r" in the presense indicative.

only in the conjungtive comes this "r" in zazaki.

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Fri Sep 19, 2008 12:54 pm

also the verb "gotin" or "gutin" is persian influence (new persian: goften, middle persian: guften, old persian steme: geob-),

the real kurdish verb is "wutin" (sorani), wetin (kelhuri) or vaten (zazaki)

from avesta: vach (steme), parthian: vâxten (infinitive), proto-indoeupean: wek- (in relation with "voice, vox" etc.)

so my idea for unified kurdish is:

ez vêjim = i say
min vot = i have said
min devot = i said

(with kurmanji grammer + kelhuri, hewrami, zazaki, sorani sounds)

don't understand me false, i am not anti-kurmanji. but its fact, that is persian influence.

also zazaki has persian influence:

as example the word "dest" for "hand" is a loanword from persian,

the real pure northwest-iranian word were "zest".

old persian: deste, dan-, drd-, damater, edêm, deosht-,
avesta: zeste-, zan-, zrt-, zamater, ezêm, zeoşt-
englisch: hand, know, heart, brigedgroom, i, friend

so we see, that also "dost" for "friend" is southwestiranian.

old persian changed the old iranian "z" louds into "d", this is a southwestiranic process.

and all todays northwest-iranian languages loaned things like "dil", "derya"and "dest" from middle or new persian.

as emanoel said:

"zerya" is the pure kurdish word for "ocean".

ps:

emanoel says "zirye," but here in ferheng.org stands "zerya":

http://legerin.ferheng.org/search.php?l ... z&ziman=ku

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Johny Bravo » Fri Sep 19, 2008 1:06 pm

emanoel,

what you think. should we also replace the southwestiranian "dest" with the pure northwestiranian "zest"?

Johny Bravo
Shermin
Shermin
 
Posts: 385
Joined: Tue Mar 20, 2007 9:51 pm
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 3 times
Nationality: Hispanic

Re: Standard Kirina Kurdî

PostAuthor: Emanoelkurdistani » Sun Sep 21, 2008 10:13 am

Well abt "zirye" or "zerya"; indeed "zirye" is the most original variant: < Avestan "ziriye" > Old Persian "diriye"; Parthian "zirah". Maybe our men in Ferheng.org are nt aware of the original Avestan variant and just selected "zerya" instead of "ziye" cuz thought "zerya" is similar to the current Persian "derya" therefore it's more original. Anyway "zirye" is the original Kurdish word.

Abt "zest" and "dest" I should say sometimes there are some exceptuons. For example u must be heard of Avestan "xverneh-" which is recorded as "ferrneh" in Old Persian and linguistics think the "ferrneh" is a Median loan-word in Old Persian. But the issue get's complicated when in the modern Iranian languages u cannot find any trace of Avestan "xverneh" but only traces of Median "ferrneh": Ossetian "ferrn"*, Persian "ferreh", Kurdish "ferr", etc. I think these are becuz of Median influence. As we know Medes founded first Iranian dynasty and after-if I'm nt mistaken 200 years this dynasty turned into Persians (who were under Median rule). After this turn from Diaoko's sons into Acha's sons (Cyrus the Great was Median of his mother's side but paternally Persian) Persian became the official language but Median ofcourse was still spoken in its former territory. Semnan, Tehran, Azerbaijan, Central Iran, and Kurdistan were original Median lands and Caspean shores (specially Talyshes and Mazanis) were origianlly foes of Medians but further became Medified (also in Zoroastrian Pahlavi texts and Sassanid times Mazandaranis are introduced as "people of devil", also great Persian poet "Ferdousi" in his famous "Shah Name" talks abt the leader of the devils names "Div-e Sepid" ~ "White Devil" that lives in his home over Albourz Mountain ~ Mazandaran). Its the reason why the today local languages of these areas are fairly close to each other: Gilaki, Tati, Talyshi, Mazaruni, Semnani, Sangsari, Raji (Central Dialects), Kurdish speeches. I'm not sure but in a Median glossary contained of around 15 words (or less) I faced the word "dest" ~ "hand". I think maybe this word borrowed during the rule of Achamenian Persians by Median and northeastern Iranian languages (since it's "dest" in Parthian too). Therefore no trace of Avestan "zeste-" is found in Modern Iranian languages but only Old Persian "dest" (just same as Avestan "xverneh-").
Anyway, in case of standardizing I really hate to use something which doesnt exist! I mean in all Kurdish speech forms we say "dest" (along with "lep", "pel", etc.) and no trace of Avestan "zest" is found in archaic Kurdish texts, therefore we are charged to standard "dest" cuz we arent going to replace all words with tehir Avestan cognates, we are going to replace-purify the language with respect to its historical ways of development . For example in Parthian , Pahlavi, and modern Iranian languages all use "bi-" or "be-" for "without" but it's originally "vi-" in Old Iranian-Avestan. So in an archaic Kurmanci text we face "ve-" instead of common Kurdish "be-". Now we can discuss abt using "ve-" along with "be-" cuz we are already sure that this "ve-" existed in New Kurdish just 500 years ago. If there wasnt any trace of "ve-" so we could never ever replaced it or using it along with current "be-" as we cannot use "zest" instead of "dest".
But when the prayer is over then disperse abroad in the land and seek the grace of God, and remember God much, that you may be successful.
User avatar
Emanoelkurdistani
Shermin
Shermin
 
Posts: 288
Joined: Fri Feb 09, 2007 7:37 am
Highscores: 0
Arcade winning challenges: 0
Has thanked: 0 time
Been thanked: 1 time
Nationality: Kurd

Next

Return to Chat Kurdi

Who is online

Registered users: Bing [Bot], Google [Bot], Majestic-12 [Bot]

x

#{title}

#{text}